«موروثی» (Hereditary)، اولین تجربه‌ی کارگردانی فیلم بلند آری اَستر، در فضای اینترنت به عنوان ترسناک‌ترین فیلم سینما از زمان «جن‌گیر» معرفی می‌شد. نمی‌دانم این ادعا از تبلیغات‌چی‌های فیلم سرچشمه می‌گیرد یا تیتر مقاله‌‌ی وبسایتی است که می‌خواسته خوانندگانش را ترغیب به کلیک کردن روی خود کند. یا شاید هم همه‌چیز زیر سر کسی است که بعد از «جن‌گیر» در طول این چهل-پنجاه سال دورِ ژانر وحشت را خط کشیده بوده است. چون بدون‌شک از آن زمان تاکنون تعداد زیادی فیلم ترسناک شاهکار داشته‌ایم که اتفاقا تعداد زیادی از آنها از آغاز قرن بیست و یکم به این سمت ساخته شده‌اند. اما نمی‌خواهم بگویم این ادعا از هر جا که سرچشمه گرفته است و با هر قصد و غرضی که شکل گرفته است کاملا اشتباه است. حتما دلیلی دارد که معرفی «موروثی» به عنوان ترسناک‌ترین فیلم سینما از زمان «جن‌گیر» این‌قدر مورد استقبال قرار گرفته است و چپ و راست تکرار می‌شود. می‌گویند بهترین دروغ‌ها حاوی مقداری حقیقت هم می‌شوند و چنین چیزی درباره‌ی این ادعا هم صدق می‌کند. مسئله این است که مدتی بعد از اتمام فیلم، خیلی بعدتر از اینکه توانستم مغزم را از دستِ این فیلم که سرم را بین منگنه سفت کرده بود و سعی می‌کرد تا جمجمه‌ام را بدون بیهوشی بشکافد و نماهای پایانی‌اش را برای همیشه روی مغزم خالکوبی کند و آن صداهای گوش‌خراش و آن جملاتِ هولناک را در دالان‌های گوشم زندانی کند تا همچون اشباح سرگردان برای همیشه درون سرم آواره باشند رها کنم. مدت‌ها بعد از اینکه بر اثر جراحی سنگینی که پشت سر گذاشته بودم به در و دیوار خیره می‌شدم و سعی می‌کردم خودم را به دیدن و شنیدن آن تصاویر و صداها که ظاهرا قرار بود برای همیشه به جزیی از زندگی‌ام بدل شوند عادت بدهم، به این نتیجه رسیدم که «موروثی» شاید بهترین فیلم ژانر وحشت از زمان «جن‌گیر» نباشد، ولی حتما یکی از از بالاترین جایگاه‌های چنین فهرستی را به خودش اختصاص می‌دهد. همچنین فهمیدم که چرا «جن‌گیر» به عنوان نقطه‌ی مقایسه انتخاب شده است. «موروثی» به همان اندازه که وام‌دار کلاسیک ویلیام فردکین است، به همان اندازه هم کلیشه‌هایی را که از زمان آن فیلم تاکنون به پای ثابت فیلم‌های ترسناکِ خانواده‌محور زیرژانر خانه‌ی جن‌زده تبدیل شده‌اند درهم می‌شکند تا به تجربه‌ی تازه‌نفس و غافلگیرکننده‌ای برای طرفداران آن فیلم تبدیل شود.

ماجرا وقتی جذاب‌تر می‌شود که بدانیم منابع الهام این فیلم به «جن‌گیر» خلاصه نشده است و تقریبا نشانه‌ای از تمام کلاسیک‌های اولد-اسکول و مُدرن ژانر وحشت در آن یافت می‌شود. از زهرترک شدنِ خانواده‌ای معمولی با نیروهای شیطانی در «جن‌گیر» تا فضاسازی کلاستروفوبیک و سورئال و روانپریش و افسارگسیخته‌ی «درخشش» (The Shining). از پارانویای فلج‌کننده و سقوط یک زندگی معمولی به درون کابوس‌وارترین سیاه‌چاله‌های جهنمی که یادآورِ «بچه‌ی روزمری» (Rosemary's Baby) است تا دست و پنجه نرم کردنِ خانواده‌ای با مشکلات روانی که در قالبِ وحشت‌های ماوراطبیعه پدیدار می‌شوند که تداعی‌کننده‌ی «بابادوک» (The Babadook) است. از ناامیدی و فروپاشی و افسردگی کمرشکنی که خاطراتِ «تسخیر» (Possession) را جلوی روی آدم زنده می‌کند تا تصاویرِ دلخراش و بی‌پرده‌ای که به سینمای وحشت اکستریم فرانسه ناخنک می‌زنند. این فیلم کلکسیونی از خصوصیاتِ بهترین‌های سینمای وحشت است که توسط کسی دور هم جمع شده است که آنها را مثل کف دستش می‌شناسد. این آدم نه تنها نحوه‌ی اجرای درست آنها را می‌داند، بلکه کار خارق‌العاده‌ای در ارتقا دادن آنها انجام می‌دهد. در نتیجه با اینکه «موروثی» روی دوشِ فیلم‌های بسیاری از گذشته می‌ایستد، ولی بدون خلاقیت‌ها و غافلگیری‌های خودش هم نیست. «موروثی» فقط به کلیشه‌های ژانر به عنوان سکوی پرتاب نگاه می‌کند. به عنوان طعمه‌ای که تماشاگران را گول بزند. به عنوان تله‌ای که تماشاگرانش فکر می‌کنند ساز و کارش را می‌دانند و می‌توانند بدون آسیب دیدن با برداشتن طعمه قسر در بروند. ولی آقای آری اَستر تله‌ساز ماهری است. او تله‌ی پیشرفته‌ای را در ظاهرِ یک تله‌ی قدیمی فرسوده ساخته است. بنابراین هیچ چیزی ترسناک‌تر از این نیست که با اطلاع و تصور قبلی از اتفاقی که مثل همیشه قرار است بیافتد برای برداشتن طعمه و لذت بردن از آن به تله نزدیک می‌شوید، ولی ناگهان متوجه می‌شوید این‌دفعه هیچ چیزی طبق برنامه پیش نخواهد رفت. یا حداقل طبق برنامه‌ی شما. چون تله با خراب کردن برنامه‌تان، دارد برنامه‌ی خودش را که بستنِ چنگگ‌هایش به دور پایتان و خرد کردن استخوان ساق‌تان است با موفقیت انجام می‌دهد. و صدای دل‌انگیز بسته شدن آواره‌های تله به دور پاهایمان چیزی است که این روزها بارها و بارها می‌شنویم و «موروثی» به یکی از بلندترین‌هایشان تبدیل می‌شود.

این فیلم باز دوباره ثابت می‌کند که در حال حاضر در دورانِ انقلابی و باشکوهی از ژانر وحشت به سر می‌بریم. به‌طوری که بعدها وقتی تاریخِ این ژانر بازنویسی شود، از فیلم‌های ترسناکِ هنری سال‌های اخیر،‌ مخصوصا محصولات استودیوی اعظم A24 به عنوان دوران تعیین‌کننده‌ای که سینمای وحشت پوست می‌اندازد یاد خواهند کرد. احتمالا خیلی از ما بعد از «نابودی» (Annihilation) و «یک مکان ساکت» (A Quiet Place) تصور می‌کردیم که سهم فیلم‌های ترسناک عالی سال ۲۰۱۸ به پایان رسیده است، ولی «موروثی» با هت‌تریک کردن، خلافش را ثابت می‌کند.